Overslaan en naar de inhoud gaan
Brein

Laat je niet verleiden door pseudo-wetenschap

Abstract - Onderzoek in de neuroscience heeft ongelooflijke vooruitgang geboekt en een significante bijdrage geleverd om de werking van ons brein beter te begrijpen. Maar ter zelfder tijd tieren interpretaties, vereenvoudigingen en onjuiste overtuigingen welig rond. Waar eindigt de wetenschap en waar begint het geloof ? Hoe kunnen neuromythen een potentieel risico vormen voor jezelf en je medewerkers ? En hoe kun je je hiervoor hoeden ?


Wat is een neuromythe ?

Een neuromythe is een onjuist geloof met betrekking tot de werking van het brein. Je zou kunnen stellen dat het een moderne legende is. Het steunt altijd voor een deel op de waarheid. David Vellut is psycholoog aan het Louvain Learning Lab (UCL) en onderscheidt 4 verschillende vormen van neuromythen (2018). Het kan gaan om:

  • een wetenschappelijk feit dat voorbijgestreefd is,
  • of om een overdreven vereenvoudiging
  • of een onjuiste veralgemening
  • of om een absoluut gebrek aan wetenschappelijkheid.

Vellut haalt enkele voorbeelden van neuromythen aan als NLP, MBTI, Insights, de linker- en rechterhelft van het brein verwijzend naar respectievelijk het analytisch en creatief vermogen, enz.

Kenmerken van een neuromythe 

De kenmerken van een neuromythe zijn dat ze een eenvoudige typologie hanteren, sexy en bruikbaar lijken én een wetenschappelijke allure hebben. 

Practitioners die zich beroepen op neuromythen claimen dat hun technieken meetbare en belangrijke resultaten opleveren. In feite zouden ze hun bevindingen moeten staven aan de hand van metingen voor en na de interventie en de groep vergelijken met een controlegroep of een andere interventie.

Het probleem is dat ze geen bewijzen kunnen voorleggen en dat er geen wetenschappelijke publicaties bestaan. Ze beschikken hoogstens over getuigenissen dat hun techniek werkt. Dit zijn bewijzen van een kwalitatief zeer zwak niveau. Dit betekent in feite dat we niet écht weten of de gebruikte technieken wel zo effectief zijn als ze beweren. Erger nog, we weten niet of er geen negatieve gevolgen zijn voor het individu.

Vier neuromythes

Vellut stelt dat er voornamelijk 4 neuromythes bestaan.

  • Eerste drie levensjaren

Een eerste basisneuromythe is dat alles voor de leeftijd van 3 jaar zou gebeuren. Het is waar dat voor de leeftijd van 3 jaar het kind een zeer intense ontwikkeling doormaakt. Dit wil niet zeggen dat na de leeftijd van 3 jaar de mens zich niet meer zou ontwikkelen.

  • Dominantie linkerhelft van het brein

Een tweede neuromythe is de dominantie van de linker- of de rechterhelft van het brein. Beide helften zijn even actief en staan met elkaar in interactie.

  • Eén efficiënte leerstijl

Een derde neuromythe is die van de leerstijlen, waarbij de ene leerstijl efficiënter dan de andere zou zijn. Ook dit is een vulgarisatie. In feite gebruikt de mens een mix van leerstijlen. Het visuele aspect is veruit het belangrijkste bij het leren.

  • Slechts 10% van ons brein gebruikt

Een laatste neuromythe is de stelling dat we maar 10% van ons brein zouden gebruiken. De MRI scan toont dat alle hersengebieden actief zijn. Indien we maar 10% van ons brein zouden gebruiken, dan zouden we niet meer zijn dan een plant. De MRI toont dat er ook nog gebieden van het brein zijn die we niet kennen.

Gevaar van neuromythes en wetenschappelijke inzichten

Het gevaar van de neuromythes bestaat erin dat je wel eens slechte beslissingen zou kunnen nemen, of beslissingen die niet goed onderbouwd zijn of die op geen enkel bewijs berusten. Daarnaast kan je ook het individu schaden door simplistische categorisering, hokjesdenken en stigmatisering.

Ook de wetenschap kent grenzen. De wetenschappelijke inzichten bouwen voort op elkaar, evolueren, verouderen. En wetenschappers kunnen ook fouten maken. Hypotheses moeten zo geformuleerd worden dat ze weerlegbaar zijn door andere wetenschappers.

Wees altijd kritisch en stel je vragen over het wetenschappelijk onderzoek, de auteurs, de geciteerde en gebruikte bronnen en het vakjargon. Is het commercieel of academisch ? Zijn de inzichten nog actueel of voorbijgestreefd? Neem ook altijd verschillende standpunten in. Dit voorkomt éénzijdig en monolytisch denken.

Houding van Oxalis

Wij hanteren een kritische houding als basisattitude. Wij doen dit op verschillende manieren:

Continue bijscholing

Wij scholen continu bij. Dit wil zeggen dat wij onze kennis up-to-date houden en de wetenschappelijke ontwikkelingen op de voet volgen. Dit vraagt tijd en energie.

Curatie

Wij cureren inhoud voor jou. Wij nemen heel veel onderzoek en trends door en selecteren voor jou wat vanuit onze ervaring en deskundigheid ons als meest geloofwaardig en betrouwbaar, pertinent en bruikbaar lijkt rekening houdend met de huidige en toekomstige evoluties.

Systeemdenken

Daarnaast benaderen wij de context op een zo objectief mogelijke manier vanuit het systeemdenken. Wij 'lezen' het systeem, waarin jij werkt. Wij interpreteren je onderneming en je werk vanuit de interactie van subsystemen onderling, met het geheel en met de omgeving. Wij projecteren onszelf dus niet in de context, maar gaan op zoek naar de sterkten en de zwakten van het systeem om een doordachte en coherente oplossing samen met jou uit te werken.  

Multidisciplinariteit

Wij zijn multidisciplinair. Wij benaderen een context vanuit verschillende disciplines. Dit maakt een genuanceerde aanpak mogelijk. Geen hokjesdenken, maar een nieuwsgierige en open attitude, die het beste uit jou en je omgeving haalt.